“Het past niet meer in je hoofd” zei breindeskundige professor Galjaard eens in een interview. De wereld om ons heen wordt in sneltreinvaart complexer en we kunnen het nauwelijks bijhouden. Dus verdringen of negeren we informatie die op ons afkomt en dat is niet gunstig voor wie volwaardig mee wil doen in de samenleving. Het apparaat dat deze complexiteit het beste symboliseert is uw afstandsbediening. Met een druk op de knop schiet u van de ene in de andere wereld. De contrasten tussen die werelden zijn groot, u wordt bestookt met verwarring zaaiend nieuws. U mag bijvoorbeeld niet roken in cafés maar wel in een koffieshop, waar het kopen van wiet legaal is maar aanvulling van de voorraad strafbaar. Terwijl het NOS-journaal aandacht besteedt aan de gevolgen van echtscheiding voor kinderen wordt u zappend naar een andere zender verleid door een zwoele dame die pleit voor een “second love”. Onze leefwereld zit vol tegenstrijdige boodschappen, maar toch worden we geacht de samenhang te begrijpen en een weg in dat doolhof te vinden.
Aart Franszoon van Gerwen droomde in 1763 ook van een second love. Sterker nog, Aart hield het niet bij dromen alleen. Dat kwam hem duur te staan want hij eindigde op het schavot. De Vierschaar van Noordwijkerhout en haar buurdorpen moet oordelen over gevangene Aart van Gerwen, die uitgebreid verhoord wordt door baljuw Elbert Testart. Aart wordt eerst netjes gevraagd zijn identiteit te bevestigen. De verdachte is veertig jaar oud, vlasbewerker van beroep, een daggelder. Hij vertelt ruim elf jaar getrouwd te zijn. Op de vraag van de baljuw wat hij gedaan heeft nadat hij in 1761 stilletjes zijn gezin verlaten heeft antwoordt Aart dat hij eerst aardappelen gerooid heeft in Oud-Beijerland, daarna in Rotterdam gewerkt heeft en uiteindelijk met de West-Indische Compagnie naar Curaçao gevaren is. De volgende vraag luidt: “ …of hij zich niet in stilte geretireerd heeft in gezelschap van Constantia Campman, weduwe van Willem Vlasvelt”. Aart erkent dat hij zich inderdaad met deze dame ingelaten heeft en met haar vertrokken is. Hij verklaart dat hij op dat moment drie kinderen bij zijn wettig echtgenote had. Maar hij ontkent haar verlaten te hebben, want zij was “zelf van hem afgegaan en naar Sassenheim vertrokken”. Aart geeft toe dat hij na zijn vertrek niets gedaan heeft om zijn vrouw en kinderen te onderhouden.
De baljuw gaat nog even door met zijn kruisverhoor. We leren dat Aart losse handjes had gekregen nadat zijn vrouw “hem een quade bek gaf maar ook omdat zij zo morsig was”. Hij ontkent stellig dat hij ‘vleselijke conversatie” gehad heeft met zijn liefdesmaatje in het bijzijn van zijn vrouw. De baljuw is niet bepaald onder de indruk van deze ontkenning. Niettemin lijkt Aart op zijn vragen eerlijk en berouwvol antwoord gegeven te hebben. Aanklager Testart weet echter genoeg en stelt een verklaring op die Aart met een kruisje ondertekent. Als straf eist de baljuw dat Aart op het schavot aan een paal vastgebonden moet worden. Met boven zijn hoofd de tekst “overspeelder en moetwillig verlaater van zijne kinderen”. Vervolgens dient hij op dat schavot door de scherprechter te worden gegeseld met de roe. Om uiteindelijk voor 10 jaar verbannen te worden uit het gewest Holland en West-Friesland.
De Noordwijkerhoutse rechters Stippens en Sevenhuijzen en hun collega’s uit de buurdorpen veroordelen Aart conform de eis. Het schavot wordt uit de opslag gehaald en voor negen gulden in elkaar getimmerd. Aart van Gerwen betaalde een zware prijs voor zijn second love, maar dat zal de zwoele mevrouw uit de tv-reclame ongetwijfeld een zorg zijn.
